پمپ سرنگ یکی از دستگاه هایی است که به کمک آن مایعات با حجم کمتر را با دقت بسیار زیادی به فرد بیمار تزریق می کنند. همانطور که میدانید تزریق کنترل نشده برخی از داروهای خاص به بدن باعث آوردوز می شود و خطرات جانی را برای بیمار در بر خواهد داشت. دستگاهی که با آن آشنا خواهید شد به پرسنل بیمارستانی این امکان را می دهد که دارو مورد نظر را در زمان طولانی و دقت بسیار زیادی، با سرعت ثابت به بدن فرد بیمار تزریق کنند.
پمپ تزریق چیست؟
دستگاه کوچکی است که حدود ۲ کیلو گرم وزن دارد و قابل است نصب روی پایه ی مخصوص می باشد . این دستگاه قادر است از مقادیر بسیار کم ۱ ml/hr تا ۴۵۰ ml/hr را با دقت تمام تزریق کند . دستگاه به یک رایانه هوشمند مجهز است که با کاهش یا افزایش فشار ، می تواند یک جریان پیوسته را به دقت برقرار کند . تغییر فاصله بیمار تا پمپ و یا کاهش ارتفاع ستون مایع ، تغییری در جریان و سرعت تزریق ایجاد نمی کند . کوچکترین حجم هوای داخل ست، توسط دستگاه تشخیص داده شده و به طور خودکار جریان مایع قطع می گردد . اگر ماده ای با جرم حجمی متفاوت تزریق شود دستگاه ، قابلیت کالیبره شدن با ان را دارد . بطوریکه حجم ماده تزریق شده دقیقا محاسبه می گردد . هر گونه مقاومت در برابر جریان مایع ، مثل انسداد رگ و یا جابجائی انژیوکت (وسیله ای که به شریان بیمار متصل می شود و از طریق ان انواع محلولهای تزریقی و داروها به بدن بیمار تزریق می شود ) از رگ به زیر پوست ، توسط الارم های خاص دستگاه گزارش می شود . بعد از تزریق حجم معین از ماده مورد نظر ، دستگاه بطور خودکار ، جریان را قطع می نماید و در حالت kno باقی می ماند .در موارد اورژانس دستگاه قادر به فرستادن مایع با فشار مثبت به داخل رگ است ، بطوریکه می تواند سرعت اینفیوژن را تا ۷٫۵ cc/min بالا ببرد . دستگاه قادر است تا دو ساعت بدون برق کار کند ، که این مورد در مواقع جابجائی بیمار اهمیت دارد .
اصول عملکرد
سرنگ پلاستیکی حاوی مایع در قسمت نگهدارنده قرار داده می‌شود، یک تیوب به همراه ست نگهدارنده (Giving Set) توسط یک سوزن یا کانولا (Cannula) به رگ بیمار یا مستقیما به معده او متصل می‌گردد. هنگامیکه نرخ جریان مایع مشخص شد پمپ، پلانگر (Plunger) سرنگ را تحت فشار قرار داده تا مایع جریان پیدا کند. سرعت تزریق (حرکت پلانگر) وابسته به قطر سرنگ و نرخ جریان تنظیم شده برای پمپ است. زمانی‌که پمپ در حال کار است، میزان نرخ جریان، حجم و فشار مایع دایما اندازه گیری شده و هرگاه خطایی در این پارامترها یا سایر پارامترهای دیگر رخ دهد، آلارم دستگاه اپراتور را آگاه خواهد نمود.
تزریق زیاد یا حتی کم یک دارو خاص ممکن است برای هر بیمار بسیار خطرناک باشد، سرنگهای پلاستیکی تولید شده توسط تولیدکننده‌های مختلف کاملا با هم یکسان نیست، به همین دلیل پمپها برای کار با نوع (Brand) خاصی از سرنگ‌‌ها مشخص می‌شود (انواع سرنگهای قابل استفاده به صورت برچسب بر روی دستگاه مشخص می‌گردد ، در این صورت خطاهای قابل توجه در تغییرات نرخ جریان و حجم مایع زمانی‌که از سرنگهای غیر مجاز استفاده شود، مشخص می‌گردد. نتیجه استفاده از پمپ‌‌های تزریق سرنگ، کنترل فشار مایع تزریقی و ممانعت از آسیب رسیدن به رگ بیمار حین افزایش احتمالی بیش از حد فشار تزریق است. فشار بالا، با آلارم بستن و انسداد (Occlusion) تیوب تزریق، همراه خواهد بود.
واحد اندازه‌گیری: میلی‌لیتر بر ساعت (ml/h)
مقادیر نوعی و متداول
۰ تا ۲۵۰ میلی لیتر در ساعت (۰-۲۵۰ ml/h)
مکانیزم داخلی دستگاه پمپ تزریق سرنگ
پمپ تزریق سرنگ
یک پمپ سرنگ ۵۰ سی سی دارای rate مشخص می باشد.پمپ سرنگ مشاهده شده دارای سرعت های متفاوتی از ۵ ml/h تا ۲۵۰ ml/h با توجه به سرعت های مورد نیاز در مصارف مختلف می باشد.پس از تنظیم سرعت مورد نظر برای تزریق دارو زیر نظر پزشک با زدن کلید RUN تزریق آغاز می شود.سرعت های پایین پمپ سرنگ برای مسمومیت هایی کهنیاز به تزریق یک دارو به صورت تدریجی و بسیار آهسته ولی با سرعت ثابت دارد به کار می رود ویا برای تزریق داروهای بیهوشی در حین عمل که باید به صورت مداوم تزریق شود به کار می رود.
مکانیزم داخلی دستگاه
حرکت مواد در پمپ سرنگ توسط Step-motor کنترل می شود.اولین قدم کنترل سرعت و حرکت و قبل از آن تشخیص نوع سرنگ و میزان حجم آن است، که این کار توسط مکانیزم اپتوکوپلر صورت می گیرد.این مکانیزم یک فرستنده مادون قرمز و گیرنده مادون قرمز دارد که ابتدا توسط یک دیود که با ولتاژ مشخصی مادون قرمز ساطع می نماید تولید می شود. این فرستنده و گیرنده بر روی یک Package قرار می گیرد که به آن Opto Coptler می گوییم.هر لحظه با توجه به اندازه سرنگ که حرکت می کند مقابل OptoCoptler قرار گرفته و جلوی انتشار مادون قرمز را می گیرد،هر پایه ی OptoCoptler معرف ارتفاع مشخصی می باشد.از طریق گیرنده که
مادون قرمز دریافت نمی کند ارتفاع سرنگ محاسبه شده و نوع سرنگ تشخیص داده می شود.در داخل این Package میکروکنترلری قرار دارد که اعمال Optocoptler را کنترل می کند.مرحله بعدی تعیین سرعت می باشد که بر اساس سرعت انتخاب شده روی صفحه میکروکنترلر آن را به m/s تبدیل می کند و ولتاژ مورد نظر برای حرکت را تولید می کند.مرحله ی بعدی ایجاد فیدبک مناسب برای دستگاه می باشد.باید یک فیدبک از سرعت حرکت دستگاه داشته باشیم زیرا به هر دلیلی ممکن است مشکلی در دستگاه به وجود بیاید که تزریق دارو را متوقف کند،یا شاید موتور دچار مشکل شده است.این موارد باید توسط فیدبک تشخیص داده شده و در موارد لزوم Alarm داده شود.اینAlarm نیز توسط Optocoptler داده می شود.Alarm OCCL به معنی این است که در مسیر حرکت مایع گرفتگی وجود دارد.این دستگاه و این مکانیزم به دلیل حساس بودن Optocoptler ها آسیب پذیر می باشند.در مدل های جدید این دستگاه از پتانسیومتر برای تعیین نوع سرنگ استفاده می کنند که خطای کمتری دارد.
مورد دیگر در این دستگاه منبع تغذیه آن است.معمولا منابع تغذیه به صورت Switching استفاده می شود.در این منبع تغذیه از برش موج استفاده می شود.روی برد صنعتی پمپ سرنگ قطعاتی که معمولا آسیب می بینندقطعات قدرت هستند.به دلیل در دسترس نداشتن نقشه داخلی دستگاه سایر قطعات قابل تشخیص و تعمیر –با توجه به هزینه و وقت- نیستند و به شرکت سازنده ارجاع داده می شوند.
زمانی که سرنگ به انتها می رسد و داروی موجود در آن تقریبا به اتمام می رسدAlarm Near Empty فعال می شود و یا Alarm End در صورت اتمام کامل دارو فعال می شود.
یکی دیگر از Alarm های مهم دستگاه Alarm battery می باشد.battery در این دستگاه ها بعد از قطع برق می باشد.Alarm ها از نظر نوعی به چند دسته تقسیم می شوند:
۱-Alarm که پرستار قادر به رفع آن است.
۲-Alarm که مهندس پزشک باید آن را بررسی کند.
۳-Alarm که شرکت سازنده باید برای رفع آن اقدام کند.
مشکلات معمول
رسیدن بیش از اندازه یا کمتر ای حد لازم دارو از نگرانی‌های استفاده از این پمپ‌هاست. در بعضی از مدل‌ها امکان تنظیم مقدار دارو و سپس قفل آن مقدار وجود دارد که تا حدی از این مشکل می‌کاهد. در مواردی که این قابلیت بر روی سیستم وجود ندارد، مراقبت متناوب لازم است. سرکشی مداوم جهت اطمینان از مناسب بودن فشار سیستم نیز توصیه شده است. افزایش فشار مایع، آسیب‌های فراوانی ایجاد می‌کند.
ملاحظات خرید
انتخاب سیستم با توجه به سن و مشکل بیمار بسیار مهم است. معمولاً انتخاب بهترین انتخاب از بین مدل‌های مختلف، کار سختی است. در خرید این پمپها، لازم است وسایل مصرفی جنبی آن نیز در نظر گرفته شود. برخی پارامترهای مهمی که بسته به کاربرد باید در نظر گرفته شود، عبارت است از مکانیسم ایجاد فشار، محدوده و دقت جریان، حجم سیستم، زمان وارد شدن دارو، انواع آلارم‌ها، قفل تزریق، عمر باتری، وزن و ابعاد است.
