PACS که مخفف عبارت Picture Archiving and Communication System می باشد ، سیستم PACS امکان انتقال ، بازیابی و حتی نمایش تصاویر بدست امده از روش های گوناگون تصویربرداری تشخیصی از جمله : CT SCAN ، پزشکی هسته ای ، رادیو گرافی و … به صورت دیجیتالی برای پزشکان متخصص این حوزه فراهم می اورد . یکی از مزیت های مهم PACS این است که با ارسال تصاویر مذکور به صورت شبکه ، زمان دستیابی پزشک معالج را برای دریافت و بررسی نتیجه تصویر برداری به حداقل رسانده است .
دستگاههای بایگانی و ارتباط تصویری ( PACS )، رادیولوژی
PACS، عبارتند از سیستم های ذخیره و بازیافت تصویری مبتنی بر کامپیوتر که می توانند تصاویر حاصل از چندین روش تصویربرداری تشخیصی مختلف نظیر MRI، CR، رادیوگرافی دیجیتال، آنژیوگرافی دیجیتال، پزشکی هسته ای و اولتراسوند را به صورت تصاویر با فورمت دیجیتال، ذخیره و بازخوانی کنند. PACS، شامل ایستگاههای پرداخت و نمایش تصویری متصل به ابزارهای بایگانی تصویر و توانایی شبکه بندی است. PACS امکان انتقال تصویر دیجیتالی به هر یک از بخشهای شبکه بندی شده بیمارستان یا خارج بیمارستان از طریق شبکه منطقه گسترده ( WAN ) یا اینترنت، دسترسی مستقیم پزشک به تصاویر ذخیره شده و در نتیجه کاهش وابستگی پزشک به تکنسین؛ دسترسی همزمان جراحان، پزشکان مرجع و پرسنل بخش اورژانس به تصاویر و مشاوره متمرکز درباره مقایسه روشهای متعدد را فراهم می سازد. ذخیره تصویر دیجیتالی، می تواند به برطرف شدن مشکلات مرتبط با ذخیره فیلمها نظیر گم شدن فیلمها و برداشت مجدد، نیاز به نسخه برداری از فیلمها، حجم زیاد فیلم و هزینه بالای فیلم نیز کمک کند.
در اغلب موارد، PACS با سیستم اطلاعاتی بیمارستان (HIS) و سیستم اطلاعات رادیولوژی (RIS) در تماس است تا برقراری ارتباط بین تصاویر با اطلاعات جمعیت شناختی بیمار، درآمدها و مخارج وی و عملکردهای اجرایی / اداری و نیز با سیستم تله رادیولوژی جهت انتقال و دریافت تصاویر و اطلاعات بیمار از مناطق دور را تسهیل نماید. همکاری این سیستم ها می تواند ارتباطات بین بخشها را بهبود بخشد و در نهایت ، موجب بهبود کارآیی و کیفیت مراقبت از بیمار در بیمارستان شود.
اصول کار
از آنجا که اغلب سیستم های سفارشی بر اساس سلیقه شخصی کاربران آنها تهیه می شوند شکل ظاهری این سیستمها با یکدیگر متفاوت است. به طور کلی PACS از ابزارهای ارتباطی کامپیوتر میزبان، ابزارهای بایگانی تصویر و ایستگاههای نمایش که با شبکه ارتباطی اتصال می یابند، تشکیل شده است. هر یک از اجزای شبکه، دارای یک کامپیوتر یا پردازشگر است که انتقال تصویر را کنترل می کند. سرعت انتقال به نوع کامپیوتر و روش رسانه شبکه بندی برقرار کننده ارتباط بین این اجزاء بستگی دارد.
می توان PACS را به شکل mini-PACS یا به اندازه متعارف ( full-scale ) مناسب جهت تمام بیمارستان ساخت که نوع اخیر بر حسب اندازه بیمارستان از ۵ تا ۲۰ میلیون دلار هزینه در بردارد. قیمت mini-PACS به طور معمول ۵۰۰ هزار تا یک میلیون دلار است و می توان آن را به صورت سیستم های چند تکه (modular) قابل ارتقاء گسترده خریداری نمود. سپس می توان mini-PACSهای متعدد را ادغام نمود تا شبکه بزرگتری تشکیل گردد.
سیستمهای اطلاعاتی رادیولوژی
( Radiology Information Systems )
یک سیستم اطلاعاتی رادیولوژی (RIS) اعمال زیر را انجام می دهد:
• ثبت و پیگیری بیمار
• زمان بندی معاینه
• گزارش نتایج و تهیه گزارش
• مدیریت آرشیو فیلم
• مدیریت بانک اطلاعاتی و انجام تبدیلات
• حسابرسی و حسابداری
• فکس کردن اتوماتیک گزارشها به پزشکان مرجع
بعضی از RISها مختص به یک روش هستند- به عنوان مثال گزارش ماموگرافی.
اکثر سیستمهای می توانند به سیستم اطلاعاتی بیمارستان متصل شوند تا امکان پذیرش خودکار اطلاعات جمعیت شناسی بیمار، انتقال اطالعات مربوط به معاینه و بازیابی سابقه بیمار را فراهم آورند. RIS می تواند زمان و هزینه لازم برای پردازش اطلاعات را که سابقاً به صورت دستی انجام می شد کاهش دهد. RIS باید قادر باشد به سیستمهای ارتباطی و بایگانی عکس ( PACS ) و سیستمهای تله رادیولوژی متصل گردد تا تشخیص بالینی، اداره تصاویر مربوط به اطلاعات بیمار و کاربردهای آموزشی/تحقیقاتی تسهیل گردد.
سیستمهای تله مدیسین – رادیولوژی
( Telemedicine Systems, Radiology )
سیستمهای تله رادیولوژی ( رادیولوژی از راه دور ) ، انتقال الکترونیکی تصاویر رادیوبیولوژیک و متون مشاوره ای، از محلی به محل دیگر را به عهده دارند. سیستمهای تله رادیولوژی، به نحوی طراحی شده اند که تشخیص و مشاوره سریع توسط متخصصان تصویرسازی را تسهیل نموده و امکان برقراری ارتباط بخشهای مختلف بیمارستان با سایر بخشها، منزل پزشکان یا درمانگاه را از طریق خطوط تلفن، شبکه های دیجیتالی، و / یا انتقال مایکروویو یا ماهواره ای، فراهم می آورند. از آنجا که امکان انتقال داده های تصویری به مسافت هزاران مایل وجود دارد، بیمارستانها و مراکز پزشکی اورژانس دور دست که فاقد رادیولوژیست مقیم می باشند، می توانند تصاویر مربوطه را جهت مرور و تفسیر به رادیولوژی در بیمارستان بزرگتری انتقال دهند تا بررسی و تفسیر مناسبی در این زمینه، صورت گیرد. رادیولوژی از راه دور، امکان مشاوره online دو سویه را فراهم ساخته و این امکان را به رادیولوژیست می دهد که به چندین درمانگاه رادیولوژی مستقل یا مرکز سیار، خدمات رسانی کند بدون آنکه بخش رادیولوژی بیمارستان را ترک نماید. همچنین تله رادیولوژی، توسط ارتش در مواقع جنگ و بوسیله پرسنل پزشکی اورژانس در هنگام بروز بلایای طبیعی، مورد استفاده قرار گرفته و از این طریق تشخیص و درمان اورژانس را بهبود می بخشد.
سیستم های ویدئو کنفرانس، تله مدیسین
video Conferencing Systems, Telemedicine
سیستمهای ویدئوکنفرانس تله مدیسین، به منظور تشخیص و تجویز درمان طبی بیمارانی که در نقاط دور قرار دارند، مشاوره بالینی متخصصین از راه دور ، آموزش پرسنل پزشکی و امور اداری/تجاری مورد استفاده قرار میگیرند. تله مدیسین یا طبابت از مسافت دور، می تواند به اندازه یک مکالمه تلفنی میان پرسنل یا ارسال فاکس از یک متخصص قلب به پزشک مراقبت های اولیه ساده بوده و یا در حد معاینه ویدیوئی همزمان، توسط پزشکانی که صدها مایل از یکدیگر فاصله دارند پیچیده باشد. امروزه، متداولترین مورد مصرف این تکنولوژی، آموزش و مدیریت است. البته موارد استفاده تکنولوژی تله مدیسین رو به افزایش است. امروزه از مواردی که در آنها تصاویر ( مثل تصاویر رادیوگرافی، اسلایدهای پاتولوژی )و دیگر اطلاعات مربوط به بیمار در یک طرف گرفته شده و به سیستم حافظه در سمت دیگر ارسال می گردد تا بعدا مورد بازبینی قرار گیرد، در تله رادیوگرافی، تله پاتولوژی و تله درماتولوژی استفاده می شود.
سیستم های تله مدیسین همچنین در مشاوره های جراحی، چشم پزشکی، دندانپزشکی، کاردیولوژی، روانپزشکی و طب اورژانس مورد استفاده قرار گرفته اند. معاینات بیمار با استفاده از وسایلی نظیر گوشی پزشکی، افتالموسکوپ و دوربینهای معاینه کننده متصل به سیستم تله مدیسین هدایت شده و به طور همزمان به پزشکی که در نقطه ای دور قرار گرفته امکان می دهد به اطلاعات مربوط به معاینات بیمار دسترسی پیدا کرده و با پزشک معاینه کننده، دستیار پزشک و یا پرستار مشاوره نماید.
استفاده از تکنولوژی ویدئوکنفرانس تله مدیسین می تواند هزینه های مسافرت متخصصین و انتقال بیمار و زمان لازم جهت تشخیص بیماری و تصمیم گیری در مورد درمان را کاهش دهد. مفید بودن تکنولوژی تله مدیسین به خصوص در ادغام منابع بالینی سیستمهای بهداشتی-بیمارستانی، غلبه نمودن بر موانع جغرافیایی و کمبود پرسنل پزشکی در هنگام درمان بیماران در سوانح و موقعیت های جنگی و ارائه خدمات مراقبت بهداشتی به بیماران واقع در مناطق ایزوله ( مثل نواحی روستایی و زندانها ) به اثبات رسیده است. انتظار می رود پذیرش و استفاده گسترده تر از تکنولوژی تله مدیسین کیفیت مراقبت را افزایش داده و از هزینه مراقبتهای تخصصی بین المللی بکاهد.
سیستمهای شناسایی و ایمنی بیمار
Patient Identification and Security Systems
وسایل ایمنی بیمار، در مواردی که شیرخواری از اتاق نوزادان بیرون برده شده و یا بیماری گم می گردد، به پرسنل مربوطه هشدار می دهند. وسایل مزبور، جهت استفاده در همه انواع مراکز مراقبت بهداشتی، از جمله بیمارستانها، آسایشگاههای سالمندان و معلولین و مراکز مراقبت دراز مدت و مراکز امدادی طراحی شده اند. پایش بیماران، آ‍زادی عمل بیشتری را برای آنان و نیز پرسنل مراقبتهای بهداشتی فراهم نموده و اجازه می دهد که بیماران احساس استقلال بیشتری داشته باشند. گم شدن و گریختن از جمله پرهزینه ترین خطراتی است که مراکز مراقبت درازمدت با آن مواجه می شوند. خطراتی که سلامتی افراد را تهدید می کند در هر شرایطی که بیماران یا ساکنین مراکز مزبور قادر به حرکت بدون کمک باشند و نیز در موارد اختلال درازمدت با آن مواجه می شوند. خطراتی که سلامتی افراد را تهدید می کند در هر شرایطی که بیماران یا ساکنین مراکز مزبور قادر به حرکت بدون کمک باشند و نیز در موارد اختلال عملکرد شناختی، نظیر آنچه که در دمانس، ضربه مغزی، اختلالات ناشی از دارو یا الکل یا بیماری ذهنی ایجاد می شود وجود دارد. افراد فراری با اشخاصی که گم شده اند از طریق تلاشهای بی هدف، آشکار و غالباً مکرر جهت ترک ساختمان و محوطه آن شناخته می شوند. افراد مستعد گم شدن را باید سریع شناسایی نمود. بیماران مراکز توانبخشی و ساکنین آسایشگاهها که دچار اختلال شناختی هستند ممکن است در مسیر پلکان یا مناطق ناامن سرگردان شوند، ساختمان را به منظور پیداکردن منزل خود یا محیط آشنا ترک نماید و یا در اتاقهای دیگر ساکنین پرسه بزنند. موقعیت نشناسی و سرگردانی ممکن است در ابتدا در محیطهای جدید رخ دهد. دیگر علل سرگردانی عبارتند از : عوارض جانبی داروها، گیجی، استرس، سر و صدا ، تنهایی، حضور در جمعیت و یا در محیطهای ناآشنا و یا وجود توهمات. علاوه بر هزینه های بیمه و دادخواهی های بالقوه، حوادث ایجاد شده برای افراد فراری ممکن است سبب جلب توجه شدید رسانه ها گردیده و شدیداً به حسن شهرت مرکز مراقبت بهداشتی آسیب وارد کند.
وسایل ایمنی شیرخواران، در مواردی که از بخش خصوصی مادران، بخشهای نوزادان، زایمان، مراقبتهای ویژه ( ICU ) نوزادان یا مهد کودک، بیرون برده می شوند، پرسنل مربوطه را آگاه می سازند. همچنین می توان این وسایل را طوری برنامه ریزی کرد که در صورت نزدیک شدن به آسانسور، پلکان و یا قسمتهای خروجی ساختمان هشدار داده و محل کودک نشاندار شده را با فشردن یک دکمه مشخص نمایند.
همه اقدامات جلوگیری از ربوده شدن شیرخوار و کودک، باید علاوه بر طبقات مربوطه به زایمان و نوزادان، طبقات مروبط به اطفال، ICU نوزادان یا اطفال و همه قسمتهای مربوط به مهد کودکها را نیز پوشش دهند. پرسنل مراقبت بهداشتی باید همه نواحی کنترل نشده و نقاطی که به خوبی تحت نظارت نیستند را شناسایی نمایند.
سیستمهای تامین کننده کامپیوتری ورود به دستورات
Computerized Provider Order-Entry Systems
سیستم CPOE، سیستمی شبکه بندی شده است که به استفاده کنندگان امکان می دهد که به طور الکترونیک به دامنه تمام دستوراتی که در محیطهای مبتنی بر کاغذ یافت می شوند، از جمله دستورات دارویی وارد شوند. این سیستم ها همچنین کمک به تصمیم گیری کلینیکی و هشدارهای ایمنی را به طور آن لاین ( پیوسته ) تامین می کنند. استفاده کنندگان مجاز، از یک ایستگاه کاری منفرد یا محلی دور به اطلاعات بالینی منابع متعدد دسترسی پیدا می نمایند. این اطلاعات شامل دستورهای تشخیصی مختص بیمار، مانند تست های آ‍زمایشگاهی و رادیولوژیک؛ دستورات دارویی که استفاده کنندگان می توانند دستورات مزبور را به طور پیوسته ضبط نمایند ( و معمولاً به آن ضبط دستورات دارویی گفته می شود)؛ دستورات پرستاری و دستورات خاص می باشند. می توان از ایستگاه های کاری داخل یک مرکز، نظیر مطب یا منزل پزشک به اطلاعات دستیابی پیدا کرد.
