مفاهیم پایه
سـونـوگـرافـی (sonography) از دوکلمـه sound بـه معنی صدا یا صوت و Graphic به معنی تصویر و ترسیم تشکیل شده است.
فیزیولوژی
سونوگرافی یکی از روش‌های تشخیص بیماری در پزشکی است. به این روش اکوگرافی، پژواک نگاری و صوت نگاری هم گفته می شود. این روش بر مبنـای امـواج مـاورا صـوتـی بـوده و بـرای بـررسـی بـافت های زیرجلدی مانند عضلات ، مفاصل ، تاندون ها و اندام های داخلی بدن و ضایعات آن ها استفاده مـی شـود. همچنیـن سـونوگرافی کاربردهای درمانی نیز دارد. امروزه یکی از ابزارهای مهم در تشخیص وضعیت جنین در دوران حاملگی استفاده از دستگاه سونوگرافی است .
چگونه کار می کند؟
در سونوگرافی، تصاویر با استفاده از امواج فراصوت (امواج صوتی با بسامد بالا و غیر قابل شنیدن) ایجاد می‌شوند. در این روش، وسیله‌ای به نام مبدل را بر روی پوست حرکت می‌دهند (در برخی موارد آن را به داخل منافذ بدن و راست روده وارد می‌کنند) و با آن امواج فرا صوت را به داخل بدن ارسال می‌کنند. هر کجا که بافت‌های با تراکم مختلف به هم می‌رسند یا هر جا که بافت کنار مایع قرار دارد، امواجی منعکس می‌شوند.
مبدل ، این امواج را دریافت و آن‌ها را به رایانه منتقل می‌کند تا تصاویری بر روی نمایش‌گر ایجاد شود. این تصاویر مرتب در حال تغییر هستند و از این رو می‌توان حرکت را هم مشاهده کرد. پزشکان اغلب از سونوگرافی برای مشاهده جنیـن در رحـم یـا دیـواره‌هـا و دریچـه‌هـای قلـب یـا شنـاسایی ناهنجاری‌هایی همچون مشکلات کبد و کیسه صفرا و کیست و سنگ ادراری استفاده می‌کنند.
سو نوگرافی داپلر رنگی
یکی دیگر از انواع سونوگرافی، سو نو گرافی داپلر رنگی است . این روش که جهت و سرعت جریان خون را نشان می‌دهد، برای شناسایی مشکلاتی همچون تنگی سرخرگ‌ها یا لخته‌های سیاهرگی به کار می‌رود.
اجزاء سو نوگرافی
دستگاه سو نوگرافی شامل اجزاء زیر است:
۱- پروب
۲- مانیتور، تصاویر منعکس شده از امواج صوتی را می توان در آن مشاهده کرد.
مزایا، معایب و محدودیت‌ها
سـونـوگرافی، روشی غیرتهاجمی و اغلب بدون درد است (چون در آن از سوزن یا تزریقی استفاده نمی‌شود.) به طور گسترده، در دسترس و همچنین به راحـتــی قــابــل اسـتـفــاده اسـت و نـسـبـت بـه سـایـر روش‌هـای تـصـویـربـرداری، کم‌هزینه‌تر است. از طرف دیگر، اشعه‌ای در آن استفاده نمی‌شود و در ضمن تصاویری ارائه می‌دهد که نسبت به تصاویر حاصل از x-ray، کیفیت بالاتری دارد. از سویی، مشکلات سلامت ایجاد نمی‌کند و اگر لازم باشد، می‌تواند بارها تکرار شود.
انواع دستگاه
پیشـرفـت‌هـای انجـام گـرفتـه در تکنـولـوژی اولتـراسـوند، شامل اولتراسوند سه‌بعدی (که اطلاعات امواج صوتی را در قالب تصاویر سه بعدی درمی‌آورد)، چهاربعدی که نوعی از سه بعدی است و همزمان، حرکت را در زمان اصلی به نمـایـش مـی‌گـذارد و سـونـوگـرافـی داپلـر کـه مـی‌تـوانـد بخشـی از یـک بـررسی اولتراسوندی باشد. یک روش مخصوص اولتراسوند جریان خون را در طول رگ‌های بدن، شامل شریان و وریدهای اصلی در شکم، اندام‌ها و گردن، ارزیابی می‌کند.
تصاویر مرتبط با دستگاه سونوگرافی
